در روز 23 اسفند 1400 روز جهانی پی را برگزار کردیم.
هر سال در روز 14 مارچ در کشورهای مختلف جهان روز عدد پی را جشن می‌گیرند. 14 مارچ به این دلیل انتخاب شده است که اگر این تاریخ را به رقم بنویسیم، شبیه معروف‌ترین تخمین عدد پی می‌شود: ۳/۱۴
این روز معمولاً در مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها و کتابخانه‌های عمومی جشن گرفته می‌شود و روزی است برای بزرگداشت ریاضیات و حرف زدن دربارۀ آن. رسم است که افراد در این روز با بازی‌های ریاضی سرگرم شوند و در نهایت هم پیتزا و کیک بخورند! پیتزا و کیک شبیه دایره‌اند و پی هم که به دایره ربط دارد!
در ایران برگزاریِ جشنِ روزِ عدد پی رایج نیست. امسال تصمیم گرفتیم که در مدرسۀ خودمان این روز را جشن بگیریم. معمولاً 14 مارچ بر 23 اسفند منطبق است و امسال هم چنین بود. کلاس‌های 23 اسفند را تعطیل کردیم و یک روزِ کامل دربارۀ ریاضیات حرف زدیم، مسابقه برگزار کردیم و البته پیتزا خوردیم.
از سه هفته قبل از روزِ جشن تعدادی از دانش‌آموزان داوطلب شده بودند که در روز جشن دربارۀ موضوع مورد علاقه‌شان در ریاضیات سخنرانی کنند یا فیلمی دربارۀ موضوعی از ریاضیات را انتخاب کنندکه در آن روز پخش شود. یک نفر هم موضوعی را انتخاب و فیلمی دربارۀ آن پیدا کرده بود که پخش شود و او با توجه به فیلم دربارۀ آن موضوع توضیح دهد. یک نفر کدی در پایتون نوشته بود که با تقریبی قابل قبول عدد پی را محاسبه می‌کرد و آمد و دربارۀ کدش صحبت کرد. یک نفر هم برندۀ مسابقه‌ای در ریاضی شده بود که در طول دو هفتۀ گذشته برگزار شده و قرار بود در روز جشن توضیح دهد چطور مسئله‌های آزمون را حل کرده بود.
پیش از روز جشن
در سه هفته‌ای که تا برگزاریِ جشن باقی مانده بود صفحه‌ای مخصوص این کار در سایت مدرسه ایجاد شد و هر هفته یک کتاب و یک فیلم مربوط به ریاضیات معرفی شد که دانش‌آموزان آن‌ها را بخوانند و ببینند و دربارۀ آن‌ها گفت‌وگو کنند. همچنین هر هفته دو مسئلۀ ریاضی در سایت قرار می‌گرفت که اگر دانش‌آموزی پاسخ هر کدام را تا پیش از روز جشن ارسال می‌کرد، می‌توانست در همان روز پاسخ خود را در قالب یک سخنرانی ارائه دهد. دو چالش دیگر هم در این سه هفته برگزار شد. یکی حل مسائل بازیِ اقلیدس که قرار بود هر کس مراحل بیشتری از این بازی را انجام داد در روز جشن راهِ حل‌هایش را به بقیه ارائه دهد و یکی چالش ارسال عکس انیشتین که دانش‌آموزان داوطلب می‌توانستند خودشان را شبیه انیشتین کنند، از خودشان عکس بگیرند و ارسال کنند یا در روز جشن با همان شکل و شمایل انیشتین شرکت کنند.
کتاب‌های معرفی‌شده
1. کمدی منطق
مسئله‌ها
1. هفتۀ اول
2. هفتۀ دوم
3. هفتۀ سوم
در روز جشن
به دلیل محدودیت‌های کووید، ناچار بودیم جشن را مجازی برگزار کنیم و فقط از دانش‌آموزانی که کاری را برای ارائه آماده کرده بودند دعوت کردیم با ما در مدرسه باشند و بقیۀ بچه‌ها در خانه و از طریق اسکای‌روم همراه ما بودند.
برنامه را با پخش ویدئوی کوتاهی دربارۀ عدد پی آغاز کردیم که آبتین شهرآیینی پیشنهاد داده بود.
سپس فیلمی را که آرتین حیدری زاده و کیاشا انصاری و محمدیونا یقینی و امیرعلی نمکین دربارۀ حدس کولاتز زیرنویس کرده بودند تماشا کردیم.
پس از آن، علی زارع کد پایتونی را برای ما اجرا کرد که خودش آن را نوشته بود و می‌توانست عدد پی را تا مقدار قابل توجهی بعد از اعشار محاسبه کند.
بعد از ارائۀ علی عکسی از فراز فرشباف را دیدیم که قبلاً ارسال کرده بود. فراز خودش را شبیه انیشتین کرده بود. این رسمی رایج در روز پی است که ابتدا دانشگاه پرینستون آن را پیشنهاد داد و هر سال اجرا می‌کند. روز پی( 14 مارچ) به صورت تصادفی روز تولد انیشتین هم است. علتِ گریمِ انیشتین در این روز هم همین است. البته عرشیا غفورزاده هم عکس انیشتینی خود را ارسال کرده بود که من دیر متوجه شدم و متاسفانه نشد که در روز جشن آن را نمایش دهیم.
در ادامه یک مسابقه برگزار کردیم. قرار شد تا پایان برگزاری جشن دانش‌آموزان تلاش کنند ارقام بعد از اعشار عدد پی را حفظ کنند. مهیار صوفی آبادی در میانه‌های برنامه ادعا کرد بیش از 200 رقم بعد از اعشار حفظ کرده است. از او خواستیم وبکم خود را روشن کند، چشم‌هایش را ببندد و از حفظ بگوید. در کمال تعجب توانست این کار را بکند. البته عده‌ای معتقد بودند تقلبی در کار است و ساعتی بعد با رعایت شرایط این معترضین، مهیار مجدداً وبکمش را روشن کرد و این بار توانست بیش از 250 رقم بعد از اعشار پی را از حفظ بگوید. قرار شد مهیار صوفی آبادی را به عنوان آقای پیِ مدرسه در سال 1400معرفی کنیم!
بعد از این مسابقه امیرعلی مرکزی فیلمی دربارۀ عدد صفر را به نمایش گذاشت که خودش زیر نویس کرده بود.
بلافاصله پس از پخش فیلم امیرعلی، ابوالفضل واعظی برایمان دربارۀ زندگی گاوس صحبت کرد.
بعد از سخنرانیِ ابوالفضل مسابقۀ دیگری برگزار کردیم. من اعداد بزرگِ تصادفی می‌گفتم و دانش‌آموزان باید می‌گفتند آیا این عدد در ارقام بعد از اعشار پی آمده است یا نه. امیرمهدی برهانی بعد از گذشت چند دقیقه توانست راهی پیدا کند که بتواند پاسخ این سؤال را در کمتر از ده ثانیه بگوید. او یکی از سایت‌های فراوانی را که عدد پی را تا میزان قابل توجهی بعد از اعشار نوشته‌اند را انتخاب کرده بود و هر عددی را که من می‌گفتم در آن سایت جست‌و‌جو می‌کرد.
قبل از اینکه دقایقی استراحت کنیم، سخنرانی بعدی را سید مهدی یوسفی ارائه داد. آقای یوسفی دکترای خود را در رشتۀ علوم سیاسی در دانشگاه تهران گرفته و یکی از بهترین کتاب‌های فلسفۀ ریاضی را برای دانش‌آموزان دبیرستانی نوشته است. ایشان دربارۀ علت‌های توجه انسان به عدد و شیوه‌های مختلفی که ما در تاریخ به عدد توجه کرده‌ایم، صحبت کرد. یکی از جذاب‌ترین پرسش‌هایی که آقای یوسفی و بچه‌ها درباره‌اش بحث کردند، پرسش قدیمی و اساسیِ فلسفۀ ریاضیات بود: ریاضیات کشف می‌شود یا اختراع؟
در زمانی که بچه‌های در خانه، استراحت می‌کردند، بچه‌هایی که به مدرسه آمده بودند یکی از ارقامِ بعد از اعشارِ پی را روی دیوارِ پیِ مدرسه نوشتند. دیوارِ پیِ مدرسه یکی از هیجان‌انگیزترین کارهایی بود که برای جشن کردیم. یکی
از دیوارهای سایت کامپیوتر مدرسه را برداشتیم و تبدیلش کردیم به دفترِ یادداشت. تنها چیزی هم که در آن نوشتیم، عددِ پی بود. البته به قدری که این دفتر جا داشت! زحمتِ این کار را هم آقای ثناگو معاون مدرسه کشید و قرار شد معلم‌های مدرسه هم هر کدام یک رقم به آن اضافه کنند. دانش‌آموزانی هم که کاری برای روز جشن آماده کردند هر کدام یک رقم اضافه کردند. به جز مهیار که آقای پی بود. او دو رقم به دیوارِ پی اضافه کرد. هرچه باشد 250 تا از آن‌ها را حفظ کرده بود!
سخنرانِ بعدی محرم ایردموسی بود. آقای ایردموسی استادیار دانشگاه شهید بهشتی در زمینۀ ریاضیات است. این اولین بار بود که بچه‌ها یک ریاضیدانِ واقعی می‌دیدند. عنوان سخنرانیِ آقای ایرموسی این بود: کدام معماها تعمیم‌پذیرند؟ سخنرانیِ آقای ایردموسی دربارۀ معماهایی بود که می‌شود مسئله‌ای از گراف‌ها را با آن‌ها متناظر کرد و با حل مسئله در تئوری گراف، معمای اولیه را پاسخ داد.
آخرین کسی که در این برنامه صحبت کرد، پویان رزاقی بود. پویان تجربۀ خوبش از خواندنِ کتابِ اقیانوسی در ذهن را با ما به اشتراک گذاشت.
پس از صحبت‌های پویان برنامه را تمام کردیم و با بچه‌هایی که در مدرسه بودند پیتزا خوردیم تا یک روزِ پیِ کامل داشته باشیم.
بچه‌های دیگری هم کارهایی برای ارائه آماده کرده بودند که متاسفانه فرصت نشد حرفهایشان را بشنویم. عنوان و محتواهای ارائه‌هایشان را نمی‌گویم چون از آن‌ها قول گرفته‌ام که در جشنِ روزِ پیِ سال 1401 هم شرکت کنند و نمی‌خواهم از حالا بگویم جه برنامه‌ای برای این سال داریم!
فقط به گفتنِ اسم این بچه‌ها اکتفا می‌کنم:
پارسا خسروی‌نیا
آرمین پورضرغام
حسین معصومی
محمد میرمحمدی
قبل از اینکه بچه‌ها پیتزاهای‌شان را تمام کنند پاکتی محرمانه و مهر و موم شده تحویل گرفتند. طبیعتاً به علت محرمانه بودن این پاکت نمی‌توانم تمامِ چیزهایی که درونِ آن بود را لو بدهم!. فقط همین‌قدر می‌گویم که یک نسخه از کتابِ آقای یوسفی در پاکت بود که خودشان در همان روزِ جشن زحمت کشیدند و صفحۀ اول کتاب را برای بچه‌ها امضا کردند.
آقای ایردموسی هم قول داده بود که اگر کسی بتواند یکی از معماهایی را که در سخنرانی‌شان طرح کرده بودند حل کند، هدیه‌ای بدهند. بعد از چهار هفته محمد امین صبور نوشته‌ای به من داد و ادعا کرد توانسته پاسخی برای این معما پیدا کند. من تصویر پاسخش را برای آقای ایردموسی ارسال کردم و ایشان هم هدیه‌ای شگفت‌انگیز برای محمد امین ارسال کرد: کتاب افسانۀ پادشاه و ریاضیدان، که نویسنده‌اش آن را امضا کرده بود، پروفسور مهدی بهزاد.
